Ontbossing, een wereld zonder bomen

Opdracht 1
Aflevering van Koos & Moos

• 16 minuten
• Klassikaal

Wat gaan we doen?

Jullie gaan kijken naar de Koos & Moos aflevering: ‘Ontbossing, een wereld zonder bomen’ 

Moos breekt zijn bed tijdens een spelletje Annemaria-Koekoek. Koos legt hem na een slapeloze nacht uit dat wereldwijd heel veel dieren hun slaapplaats verliezen en nergens heen kunnen. Jungle Judy laat zien waarom ontbossing zo’n probleem is en wat er aan gedaan kan worden. Vooraf is het fijn het thema alvast te introduceren aan je leerlingen. Je kan de volgende vragen stellen:

• Weet je nog, dat we het boek van Koos de Koala hebben gelezen? Wat gebeurde er in het boek Koos raakte zijn huis kwijt? Laat het boek zien.
• Hoe zou jij het vinden als je geen huis meer had, omdat je huis plotsklaps was weggehaald door een ander?
• Bomen zijn niet alleen heel mooi, maar ook heel nuttig. Het is een schuilplaats, huis en vaak ook een voedingsbron voor veel soorten dieren. 

Wat gaan we doen?

Bespreek direct na het bekijken van de aflevering van Koos en Moos de volgende dingen met de kinderen.

1. Waarom zijn bomen belangrijk?
2. Wat vind jij ervan dat er zoveel bomen worden gekapt?

We noemen dat ontbossing.

3. Waarom worden de bomen gekapt? 
4. Wat kunnen wij zelf doen tegen de ontbossing?
5. Waarom is minder vlees eten een oplossing tegen ontbossing?

Wat gaan we doen?

Nu gaan we zelf op onderzoek uit: we gaan ontdekken waarom bomen heel bijzonder zijn! We gaan op excursie naar buiten: Ga naar een schoolplein, veldje, park, plantsoen, bos of duin waar mooie bomen staan.

Prikkel de kinderen met de volgende vragen:

• Vind je bomen bijzonder? 
• Heb je weleens goed naar ze gekeken?
• Knap toch dat ze zo groot zijn maar wel blijven staan?
• En als het heel hard waait ze niet omvallen.
• Hoe denk je dat de boom kan blijven staan? (Doordat hij stevige wortels onder de grond heeft)
• Wist je dat er in de boom ook allemaal diertjes wonen? De boom is dus ook een huis voor insecten, vogels en andere dieren.
• Waarom denk je dat deze boom zo’n dikke stam heeft? Hij is vast al heel oud. Dikke bomen zijn oud en dunne bomen nog jong. 
• Wist je dat alle bomen en planten met elkaar in verbinding staan? Een netwerk van (schimmel)draadjes onder de grond zorgt ervoor dat bomen voor elkaar zorgen. Zo zorgen de grote bomen voor de kleine bomen (geven ze voeding af via de draadjes) maar ze kunnen elkaar ook waarschuwen bij gevaar, bijvoorbeeld een boomziekte! 
• Een boom is dus eigenlijk een soort superheld!

Kies samen een mooie boom uit. Vanaf nu is dit jullie ‘klassenboom’ 

Ga met z’n allen in een kring om de boom heen staan. 

1. Geef jullie boom een leuke naam (bijvoorbeeld: Groenie, Blaadje, Naaldje, Knappe Bast, Henk)
2. Geef met z’n allen een knuffel aan jullie boom. Met hoeveel kinderen kan je er met gestrekte armen (handen vast) omheen staan?
3. Hoe dik is jullie boom, meet het dikste punt. Doe de centimeter rondom de boom (gebruik hiervoor de meegenomen centimeter). Het aantal cm van begin tot eind is de omtrek van de boom.
4. Hoe oud is de boom? Bij een omgezaagde boom kan je een boom tellen door middel van de jaarringen. Maar bij een levende boom kan je ook uitrekenen hoe oud een boom is. Bomen groeien namelijk elk jaar 2 cm (in de omtrek). 

Je hebt net de omtrek van de boom gemeten met de centimeter. Deel deze door 2. Zo oud is de boom. 

5. Bedenk samen met de kinderen: waarom vinden jullie dit een mooie boom? Wat voor een bast heeft jullie boom? Blaadjes, vruchten? Weet 1 van jullie wat de naam van deze boomsoort is? Zo nee, dan kan de app: Obsidentify misschien uitkomst bieden? Of je meegenomen zoekkaarten/veldgids. 

Vraag de kinderen: 

6. Kijk goed naar de boom. Waar bestaat hij uit? Wat zie je niet?
7. Hoe groeit een boom? 
8. Een boom is een huis. Voor wie is een boom een huis?
9. Een boom is een voedselbron Welke dieren eten er van de boom (en wat eten ze)? 
10. Een boom is een schuilplaats. Voor wie is een boom een schuilplaats? 

Doe een reken opdracht (bijvoorbeeld):

11. Tel hoeveel takken jullie boom heeft.
12. Verzamel takken die op de grond liggen. Welke is de dikste, welke de dunste?
13. Leg de takken van groot naar klein / of dik naar dun.
14. Welke vorm blaadjes heeft de boom?
15. Wat vinden jullie van jullie boom?

De tekening laat zien hoe het moet.

1. Zoek een stok die even lang is als jouw arm (ongeveer)
2. Houd de stok recht voor je (met de punt omhoog zie plaatje)
3. Loop zo ver naar achteren dat de punt van jouw stok precies samenvalt met de top van de boom. Knijp 1 oog dicht. Dan kan je het beter zien.
4. Nu gaan we de hoogte van de boom berekenen:

• Hoeveel grote stappen is het lopen vanaf het punt waar je nu staat naar de stam van de boom? 1 grote stap is ongeveer 1 meter.  (E tot e)
• Tel daarbij op: 1 meter (de afstand van jouw gestrekte arm tot de grond). Deze twee samen is ongeveer de hoogte van de boom. 

Wat gaan we doen?

Lees voor:

• Jullie gaan met elkaar in een grote kring staan. 
• Jij bent nu een zaadje van een boom, een zaadje dat onder de grond ligt. 
• Wat voor een boomzaadje ben jij? Ben jij een beukennoot, walnoot, hazelnoot, dennenappel?
• Het gaat regenen en de zon schijnt. Jij krijgt nu wortels, die groeien steeds dieper in de grond.
• Je wordt steeds groter. Je krijgt takken en aan die takken groeien blaadjes. Of groeien er naalden aan jouw takken?
• Jij bent nu een boom!
• Ben jij een grote, kleine, dikke, dunne, jonge of oude boom?
• Voel dat de wortels in de grond gaan, net zo diep als jij hoog bent!
• Het gaat zachtjes waaien. Beweeg de blaadjes of naaldjes rustig in de wind.
• Het gaat hard waaien! De taken gaan mee bewegen.
• Het stormt!
• Het is gelukkig weer windstil. Hèhè, wat fijn dat de bomen stevig in de grond staan! 

Kennen jullie Bast de Boom?

Bast de Boom laat in deze video zien dat bomen heel speciaal zijn. Een boom is een voedingsbron, schuilplaats en huis voor dieren. Bast en Koos laten zien dat blaadjes zuurstof maken, en een schaduw voor een warme dag. Wist je dat dat blaadjes die in de herfst vallen ook nut hebben? Want daar kunnen dieren zich onder verschuilen of warm houden (egel, insecten) tijdens de winterslaap. Wil je meer weten waarom blaadjes bijvoorbeeld van kleur veranderen? Dat kan via de Koos & Moos aflevering over blaadjes.

Bekijk de video van Bast de Boom.

Tover Bast de Boom en Koos in de klas! Wat gaan we doen?

De kinderen kunnen in kleine groepjes met de AR App aan de slag. Willen jullie Koos zijn vriend, Bast de Boom, in het echt ontmoeten? Breng Bast de Boom in de klas. 

Kinderen zien Bast de Boom in de klas en kunnen er omheen lopen en van alles ontdekken aan de boom. Zelfs Koos komt verstoppertje spelen!

Onderneem de volgende stappen

1: Download de gratis Fectar app voor Android of iOS op je mobiele apparaat.

2: Gebruik de zoekbalk om Koos de Koala te zoeken. Tik op het zoekresultaat.

3: Druk op de START knop om de scéne te starten. Vergeet niet je geluid aan te zetten.

4: Zorg dat het icoon onderin op AR staat om de scéne in augmented reality te bekijken. Als de vloer goed is gescand en Bast de Boom staat op een handige plek, tik dan op de knop om het te plaatsen. Nu begint het, luister goed en veel plezier!

Wat gaan we doen?

Je hebt een boom getekend op een groot vel papier. Hang deze op aan de muur in de klas. Samen met de kinderen ga je woorden bedenken die bij bomen horen. 

• Boom
• Tak
• Stam
• Blad
• Wortel
• Hout

Voor groep 1 en 2 schrijf jij, de leerkracht, alle woorden op een los briefje en laat de kinderen het juiste woord op de juiste plek bij de boom plakken.

Voor groep 3 en 4: zij mogen zelf de woorden opschrijven op een briefje en bij de boom plakken.

Opdracht 7
Muziekopdracht: Luister, beweeg en speel!

• 20 minuten
• Klassikaal

Kijk en luister naar de videoclip van de OntbossingsBlues. Waar gaat het lied over? Wat betekent ontbossing? 

Groep 1/2: Lees de tekst van couplet 1 voor als een spannend verhaal. (Optioneel voor groep 3/4: projecteer de tekst op het bord):

• Wat gebeurde er na het ronken van de zaag? 
• Wat betekent ‘een voor een naar de grond?’ 
• Waarom lijkt dat ongezond? 

Oefen met de klas het woord  ‘BI – BA – BOOM – BA – OntbossingsBlues’. 

Luister naar het lied,  steek je hand omhoog als… je het woord ‘BI – BA – BOOM – BA – OntbossingsBlues’ hoort!

Meespelen: 

• klap en spreek de woorden BI – BA – BOOM – BA in een duidelijk ritme. 
• Gaat dit goed? Speel de video af, wanneer de woorden BI – BA – BOOM – BA gezongen worden: klap en zing deze mee.
• Verzin een andere manier hoe de woorden gespeeld kunnen worden: Stampen, klappen op de knieën, of met een (zelfgemaakt)  instrument.

Muziekspel: Speel het volgende stop-motion spel.

• Oefen eerst met de klas: hoe ziet het er uit als je stijf stilstaat als een boom?
• Speel het lied. Spelregels: Wanneer je instrumenten hoort spelen, mag je bewegen Wanneer je een zangstem hoort, sta je stijf stil als een BOOM.  Tip: dit is tijdens het couplet. 
• Hoor je de instrumenten en de zangstem tegelijkertijd? Dans er dan op los! Tip: dit is tijdens het refrein.
  • Voor groep 3/4: lukt het om het juiste ritme dat deze instrumenten spelen mee te klappen? 

Wat gaan we doen?

Stel de kinderen de volgende vragen:

• Vind jij bomen bijzonder? 
• Een boom is een schuilplek voor veel dieren. Wat is het nog meer?
• Een plek waar dieren eten vinden en waar ze hun jongen op laten groeien.
• Wat vind je ervan dat er zoveel bomen worden omgezaagd? (We noemen dat ontbossing) 
• Wat kan je zelf doen tegen ontbossing?
• Hebben jullie nog meer geleerd? Willen jullie nog meer leren? 
• Vonden jullie het leuk?